جهد یعنی نهایت تلاش را داشتن و نهایت توان را به کار گرفتن. گاهی این نهایت تلاش و توان در میدان نبرد و جنگ رخ می‌دهد و گاهی نیز در عرصه زندگی روزمره. مفسران بسیاری از جمله علامه طباطبایی تصریح کرده‌اند، جهاد معنایی عام دارد و شامل هر نوع تلاش و کوششی که فی سبیل الله باشد، می‌شود. آیه «وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ: و كسانى كه در راه ما كوشيده‏‌اند، به يقين راه‌هاى خود را بر آنان مى‌‏نماييم و در حقيقت ‏خدا با نيكوكاران است»(عنکبوت/ ۶۹) یکی از مهم‌ترین آیات در این زمینه است که بیشتر مفسران تصریح دارند، عام‌ترین معنای جهاد از این آیه برداشت می‌شود.
از امام صادق(عليه السلام) روايت است كه فرمود: «پيامبر اکرم عده‌اى را به جنگ فرستاد؛ چون از جنگ بازگشتند، فرمود: آفرين به گروهى كه پيكار كوچك‌تر را سپرى كردند و پيكار بزرگ‌تر بر عهده آنان به جا مانده است. گفتند: اى فرستاده خدا، پيكار بزرگ‌تر چيست؟ فرمود: پيكار با نفس.»
مطابق این حدیث، انسان مؤمن باید با نفسش جنگ و پیکار کند، اما مگر نه اینکه انسان با دشمن خود سر جنگ دارد و نه با دوست. پس باور کنیم که نفس، دشمنی سر سخت است برای ما و در واقع نماینده ای درونی برای شیطان رجیم است. باید بدانیم، نفس ما دشمنی است که می‌خواهد ما را ذلیل و نابود کند. بنابراین این نفس خطرناک را نباید ارباب خودمان قرار دهیم و حتی نسبت به آن نباید بی‌تفاوت بود. حجت الاسلام پناهیان می‌گوید: «باید این برای ما جا بیفتد که نفس ما دشمن ماست. باید همان‌طور که دشمن خود را می‌زنیم، نفس خودمان را هم مهار کنیم. اینکه می‌گویند: «گربه را دم حجله باید کشت» دربارۀ نفس باید انجام شود. روی نفس را از همان اول باید کم کرد و الا وقتی قدرت پیدا کند، دیگر از پسِ آن برنمی‌آییم. نفس پُررو، زود عصبانی می‌شود، دیر می‌بخشد، کینه‌ای می‌شود، زودرنج خواهد شد، دیر لذت می‌برد، زود شاکی می‌شود، و هزاران ویژگی بد دیگر پیدا می‌کند که آدم را بیچاره خواهد کرد.»
مبارزه با نفس کار ساده ای نیست و برای غلبه بر آن به خودسازی و مجاهدت های فراوانی نیاز است. به همین سبب است که بالاترین نوع جهاد، مبارزه با نفس است و از آن به عنوان جهاد اکبر یاد می‌شود.
از حضرت علی (علیه السلام) در کتاب «تصنیف غررالحکم» نقل شده است:«به هوش باشید! همانا جهاد کردن، بهای بهشت است. پس هر آن کس که به جهاد با نفس پرداخت، آن را مالک شد و این ارجمندترین ثواب برای کسی است که نفس خود را شناخته است.»

منبع مطالب پایگاه خبری تحلیلی قدس  آنلاین

لینکhttp://qudsonline.ir/news/415975/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF